Werden de Keltische email-meesterwerken gemaakt met behulp van oud metaalafval?
(Uit het Engels vertaald. Dit artikel is gepubliceerd met toestemming van the British Museum.)
Een aantal werkelijk prachtige werken, voorbeelden van Keltisch metaalwerk uit de vroege middeleeuwen, zoals de beroemde hangende schalen van het graf van Sutton Hoo (the Ship Burial) zijn versierd met gloedvolle rode emails. Vroeger werd algemeen aangenomen dat deze emails daarvoor speciaal gemaakt waren., maar de analyse die door de wetenschappers van het Britse Museum gemaakt werd van een hele serie emails tonen aan dat deze rode kleuren van andere in die periode gebruikte glasproducten verschilt, en dat zij blijken te bestaan uit afval dat vrijkwam bij de zuivering van metaal.
Het schijnt dat de Kelten een grote voorliefde hadden voor rode email. Waar die rode email vandaan kwam bleef steeds een raadsel. Meestal werd aangenomen dat een omstreeks 1850 in Ierland (County Meath) gevonden grote brok rood glas een restant was van het raadselachtige ruwe materiaal. Nieuwe onderzoeken door Colleen Stapleton, Ian Freestone en Sheridan Bowman tonen echter aan dat de rode emails niet gerelateerd zijn aan de glastechnology van de tijd waarin deze Keltische werken werden gemaakt en dat ze ook niets te maken hadden met de gevonden brok rood glas. De Keltische emails bevatten veel lood en koper en het lijkt waarschijnlijk te zijn dat we hier te maken hebben met afvalproducten van de metaalverwerking, ‘slag’, namelijk van een proces waarbij zilver en goud werden gewonnen uit oude metaalresten.
Hierdoor wordt het duidelijk dat we hier te maken hebben met een vroeg voorbeeld van recycling van materialen, waarbij ongewenste bijproducten werden gebruikt om er uitzonderlijk mooie kunstwerken mee te maken. Het hergebruiken van dit afvalmateriaal doet niet alleen niets af aan hetgeen de gebruikers met deze materialen maakten, maar toont juist de kennis en vaardigheid aan waarmee zij de beste materialen kozen voor het werk waaraan zij bezig waren. Dit rode afvalmateriaal had grote voordelen voor hen: het smolt bij heel lage temperatuur en was makkelijker in het gebruik dan het andere glas dat in deze tijd beschikbaar was. Het kon bovendien ook gebruikt worden om andere kleuren op hun plaats vast te smelten.
Het onderzoek werd uitgevoerd m.b.v. microanalyse van de verschillende glassoorten met een scan door de elektronenmicroscoop en met röntgen fluorescentie analyse in de lucht.
Ref.: C.P. Stapleton., I.C. Freestone., and S.G.E.Bowman., 'Composition and Origin of Early Medieval Opaque Red Enamel from Britain and Ireland'. Journal of Archaeological Science ( 1999) 26, 913-921
URL: Article no. jasc.1999.0399, op internet te lezen op www.idealibrary.com
Contact: mscience(at)thebritishmuseum.ac.uk
Website van The British Museum: www.thebritishmuseum.ac.uk
